الانسان الکامل 1
((بسم الله الرحمن الرحیم و ایاه نستعین))
((اِنَّ لِرَبکم فی ایامِ دهرِکم نفحاتٍ من رحمتهِ٬ اَلا فتعرَّضو لَها))
· درآمدی بر کتاب الانسان الکامل
م.ا.محب علی
در بین کتب عرفان و تصوف چندین کتاب به نام انسان کامل یافت می شود. یکی از این کتب متعلق است به عزیز الدین نسفی[نسف=نخشب؟] از عرفای قرن 7.
در واقع الانسان الکامل نام مجموعه ای از رسائل نسفی است که به نام یکی از رسائل مشهور گردیده است. کتاب به زبان پارسی ساده و سلیس و روان نگاشته شده است بی هیچ تکلفی. برای درک ارزش متن بسیار زیبای نسفی نثر او را با کتب دیگر این قرن مثل جوامع التواریخ رشید الدین فضل الله و نیز کتابهای دیگر قرن 7 مقایسه کنید. متن در اوج زیبایی و سادگی است به طوری شاید نتوانید کلمه ای را بیابید که شخصی با سواد متوسط معنی آن را نداند. البته حساب مفاهیم اصطلاحات اهل عرفان و تصوف و نیز کلام و فلسفه جداست.
در مورد آراء و عقاید نسفی باید گفت که اندیشه های او از سعدالدین حموی تأثیر بسیاری پذیرفته است و در جای جای متن از او به بزرگی یاد می کند. البته خود نسفی از صاحب نظران و شیوخ و بزرگان است و آراء خاص خود را دارد، _که ارزش بسیاری دارند_ هر چند در مطالعات عرفان و تصوّف قدر او دانسته نشده است.
در ارتباط با مذهب نسفی عقاید مختلفی وجود دارد. عده ای او را حنفی می دانند[ که دلایل بسیاری برای نقض این ادعا وجود دارد.] عده ای از صاحب نظران او را شیعه می دانند. ماریژان موله در مقدمه ای که بر الانسان الکامل نوشته است نتیجه گیری می کند که نسفی نمایندۀ یکی از نهضت های شیعی (اسماعیلیه یا اثناعشریه ) است.
برای آشنایی بیشتر با عقاید نسفی پارۀ کوتاهی از رسالۀ انسان کامل او را آورده ام.
به امید خداوند منان در آینده باز هم از نسفی و آراء و عقاید او خواهم نوشت.
· در بیان انسان کامل [مقدمه، فصل دوم، 76-74]
بدان که انسان کامل آن است که در شریعت و طریقت و حقیقت تمام باشد، و اگر این عبارات را فهم نمی کنی به عبارتی دیگر بگویم. بدان که انسان کامل آن است که او را چهار چیز به کمال باشد: اقوال نیک و افعال نیک و اخلاق نیک و معارف.
چون انسان کامل را دانستی، اکنون بدان که این انسان کامل را اسامی بسیار است به اضافات و اعتبارات به اسامی مختلفه ذکر کرده اند، و جمله راست است. ای درویش! انسان کامل را شیخ و پیشوا و هادی و مهدی گویند و دانا و بالغ و کامل و مکمل گویند. و امام و خلیفه و قطب و صاحب زمان گویند و جام جهان نما و آیینۀ گیتی نمای و تریاق بزرگ و اکسیر اعظم گویند، عیسی گویند که مرده زنده می کند، و خضر گویند که آب حیات خورده است، و سلیمان گویند که زبان مرغان می داند. و...
نفحات (عرفان 85) در اواخر سال 85 به دست جمعی از دانشجویان ادیان و عرفان دانشگاه تهران (ورودی 85) راه اندازی شد.این وبلاگ با انجمن علمی دانشکده الهیات و نیز کانون اندیشه صفیر دانشگاه تهران همبستگی ها و همکاری هایی داشت. در حال حاضر برخی از دوستان فارغ التحصیل و برخی در مقطع کارشناسی ارشد مشغول به تحصیل شده اند. نفحات همچنان با همان رویکرد ادامه به کار می دهد. این وب شاید برای اهل پژوهش و شاید اهل دل و دوستان مفید باشد.